26.05.2020

1 Komentarzy,

Karolina Sikorska-Bednarczyk,

Koronawirus – czy nauczycielowi przysługują dodatki do wynagrodzenia?

Myślę, że kwestia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych została już dostatecznie wyjaśniona i nie powinna budzić wątpliwości.

Owszem, są jeszcze organy prowadzące, które ich odmawiają. Jednak wezwania do zapłaty bądź sporządzane przeze mnie opinie prawne przyniosą korzystne efekty. Polecam 🙂

Teraz jednak pojawił się nowy problem, jakim jest wynagrodzenie za pracę z dodatkami  za pracę w trudnych bądź szczególnych warunkach. Tutaj znowu mamy do czynienia z różnicami w stanowiskach organów prowadzących.

***

Jak wynika z przepisów Karty Nauczyciela wynagrodzenie nauczyciela składa się przeze wszystkim z wynagrodzenia zasadniczego. Ponadto do niego może otrzymać: dodatek za wysługę lat, dodatek motywacyjny, dodatek funkcyjny oraz dodatek za warunki pracy.

Wynagrodzenie nauczyciela ponadto składa się z wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz z nagród i innych świadczeń  wynikających ze stosunku pracy.

Dodatek za pracę w trudnych warunkach

Nauczycielom pracującym w trudnych warunkach przysługuje z tego tytułu dodatek za warunki pracy. Wysokość dodatku za pracę w trudnych warunkach oraz zasady jego przyznawania i wypłacania dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego ustala w regulaminie organ prowadzący szkołę. 

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 roku w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. z 2005 r. nr 22, poz. 81) dokładnie określa, jaką pracę uznaje się za pracę w trudnych warunkach. Zgodnie z rozporządzeniem zaliczamy do niej prowadzenie przez nauczycieli:

  • praktycznej nauki zawodu szkół górniczych – zajęć praktycznych pod ziemią;
  • praktycznej nauki zawodu szkół leśnych – zajęć w lesie;
  • praktycznej nauki zawodu szkół rolnych – zajęć praktycznych w terenie z zakresu produkcji roślinnej, zwierzęciej i mechanizacji rolnictwa;
  • praktycznej nauki zawodu szkół medycznych – zajęć w pomieszczeniach zakładów opieki zdrowotnej i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, przeznaczonych dla noworodków, dzieci do lat trzech, dzieci niepełnosprawnych ruchowo oraz dla osób (dzieci i dorosłych) upośledzonych umysłowo, psychicznie chorych, przewlekle chorych, z uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego, w oddziałach intensywnej opieki medycznej oraz w żłobkach;
  • praktycznej nauki zawodu – zajęć w szkołach specjalnych oraz w szkołach w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
  • zajęć dydaktycznych w szkołach (oddziałach) przysposabiających do pracy;
  • zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim;
  • zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach (oddziałach), szkołach (oddziałach) specjalnych oraz prowadzenia indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego;
  • zajęć dydaktycznych w szkołach przy zakładach karnych;
  • zajęć dydaktycznych w klasach łączonych w szkołach podstawowych;
  • zajęć dydaktycznych w języku obcym w szkołach z obcym językiem wykładowym, z wyjątkiem zajęć prowadzonych przez nauczycieli języka obcego, prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach, w których zajęcia są prowadzone dwujęzycznie oraz przez nauczycieli danego języka obcego w oddziałach dwujęzycznych, a także prowadzenie zajęć dydaktycznych w języku obcym w nauczycielskich kolegiach języków obcych, z wyjątkiem lektorów języka obcego;
  • zajęć dydaktycznych w oddziałach realizujących program „Międzynarodowej Matury” z przedmiotów objętych postępowaniem egzaminacyjnym;
  • zajęć dydaktycznych w szkołach w zakładach poprawnych, schroniskach dla nieletnich i placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
  • zajęć wychowawczych, korekcyjno-terapeutycznych oraz badań psychologicznych i pedagogicznych nieletnich w zakładach poprawnych i schroniskach dla nieletnich;
  • zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych (w tym w internatach);
  • zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
  • zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
  • badań psychologicznych i pedagogicznych nieletnich oraz małoletnich, sprawowanie opieki specjalistycznej nad nieletnimi i małoletnimi, prowadzenie poradnictwa rodzinnego oraz mediacji między nieletnim sprawcą a pokrzywdzonym w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych;
  • badań psychologicznych i pedagogicznych, w tym badań logopedycznych, udzielanie dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, a także udzielanie rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowaniem i kształceniem dzieci i młodzieży w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz w innych poradniach specjalistycznych.

***

Problem

Od 16.03.2020 r. nauczyciele pracują z uczniami zdalnie, do czego wykorzystują różnego rodzaju komunikatory oraz szkolną stronę. Organ prowadzący stoi na stanowisku, że wspomniany dodatek w tym okresie nie należy się nauczycielom. Regulamin organu prowadzącego stanowi, że wypłata tego dodatku należy się tylko za efektywnie przepracowaną godzinę. Czy w obecnej sytuacji należy nauczycielom pracującym w szkołach specjalnych zabrać dodatki za warunki trudne i uciążliwe i jaka podstawa prawna reguluje takie działanie? Co w sytuacji, gdy nauczyciel nie wyrazi zgody na zmianę warunków płacowych niekorzystnych dla niego?

Rozwiązanie

Odnośnie funkcjonowania szkół w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego kwestia wynagrodzenia zależy od kilku zmiennych, m.in. od tego, czy nauczyciel realizuje zajęcia w sposób zdalny, czy tylko pozostaje w dyspozycji pracodawcy. 

Praca zdalna

I tak, jeżeli nauczyciel – na polecenie dyrektora – realizuje zajęcia w formie zdalnej, to na podstawie art. 3 ustawy z dnia 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020, poz. 374), to czyni to za pełnym wynagrodzeniem. Takim, jakie otrzymywałby gdyby w tym czasie realizował zajęcia w szkole, w której jest zatrudniony. 

Tak więc w sytuacji wykonywania pracy zdalnej zgodnie z art. 3 u.covid. nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie wraz ze składnikami wynagrodzenia wypłacanymi standardowo, w tym dodatku za warunki pracy – jeżeli praca jest wykonywana w trudnych warunkach, a nie w ramach wynagrodzenia przestojowego.

Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy

Natomiast, jeżeli nauczyciel pozostaje w dyspozycji pracodawcy i nie wykonuje pracy w sposób zdalny to należy przede wszystkim ustalić, czy obowiązujący na terenie danego organu prowadzącego regulamin wynagradzania nauczycieli nie określa tego typu sytuacji.

Jeżeli w uchwale samorządowej brak jest regulacji określających utrzymanie prawa do określonych ustalania dodatku za warunki pracy w sytuacjach epidemii, klęski żywiołowej czy stanu wyjątkowego, etc., lub z treści regulaminu wynagradzania wynika, że dodatek ten jest związany z faktycznie zrealizowaną godziną pracy w warunkach trudnych, to dodatek ten nie będzie nauczycielom przysługiwał w okresie przestoju związanego z ograniczeniem funkcjonowania szkół.

W okresie przestoju prawo do wynagrodzenia ustalane jest na podstawie art. 81 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.) – dalej k.p. Zmiana wysokości wynagrodzenia na podstawie art. 81 § 1 k.p. wynika z ustawy i nie wymaga ani wypowiedzenia zmieniającego, ani żadnych innych jednostronnych czynności po stronie pracodawcy.

Do tej kwestii wielokrotnie odnosił się Sąd Najwyższy. Przykładowo:

W uzasadnieniu wyroku z 25.04.1985 r., I PRN 28/85 Sąd Najwyższy stwierdził, iż przepis art. 81 k.p. nie zawiera bliższego sprecyzowania pojęcia „stawka osobistego zaszeregowania”, a w szczególności brak jest w nim wskazań, jakie składniki wynagrodzenia mają charakter takiej stawki. Zasady wykładni logicznej wskazują że – w razie braku ustawowego określenia tego pojęcia – przez wynagrodzenie, o którym mowa w powołanym przepisie należy rozumieć wynagrodzenie o charakterze stałym i bezpośrednio związanym z funkcją wykonywaną przez pracownika lub zajmowanym przez niego stanowiskiem, a nie wynagrodzenie, którego uruchomienie jest uzależnione od spełnienia przez pracownika dodatkowych przesłanek.

Tak więc zdaniem Sądu Najwyższego nauczyciel nie uzyskuje jednak prawa do wynagrodzenia związanego z dodatkową pracą, wynagrodzenia związanego ze specyficznym charakterem pracy, którą miał wykonać lub w związku ze spełnieniem dodatkowych warunków związanych z zatrudnieniem. Dotyczy to także dodatku za warunki pracy.

W uzasadnieniu wyroku z 22.06.2011 r., II PK 3/11 Sąd Najwyższy wskazał, że stawka osobistego zaszeregowania w rozumieniu art. 81 § 1 k.p. obejmuje wynagrodzenie zasadnicze i dodatek funkcyjny. Zatem uznać należy, że zdaniem Sądu Najwyższego w ramach wynagrodzenia za czas przestoju, o którym mowa w art. 81 § 1 k.p. nauczyciel uzyskuje prawo do wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego – w przysługującej mu stawce godzinowej lub miesięcznej. Wszystkie te składniki wynagrodzenia są określone stawką godzinową lub stawką miesięczną.

Sąd Najwyższy w wyroku z 02.02.2010 r., II PK 186/09 stwierdził bowiem, że przy ustalaniu wynagrodzenia należnego nauczycielowi za czas niewykonywania pracy, kiedy był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, związanych z odmową dopuszczenia go do pracy, nie podlegają uwzględnieniu składniki wynagrodzenia w postaci dodatku za warunki pracy.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku z 16.11.2000 r., I PKN 455/00 Sąd Najwyższy stwierdził, że dodatek za staż pracy nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Oba te dodatki nie są następstwem „osobistego zaszeregowania pracownika”, lecz odpowiednio długiego okresu zatrudnienia, o którym trudno powiedzieć, że ma związek z osobistym zaszeregowaniem pracownika.

W związku z tym na podstawie art. 81 § 1 k.p. nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Nie jest to jednak wynagrodzenie ustalane według zasad dotyczących tzw. średniej urlopowej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2010 r., II PK 186/09, stwierdził, że przy ustalaniu wynagrodzenia należnego nauczycielowi za czas niewykonywania pracy, kiedy był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 81 § 1 k.p.), związanych z odmową dopuszczenia go do pracy, nie podlegają uwzględnieniu składniki wynagrodzenia w postaci dodatku za uciążliwe warunki pracy.

Wyżej wskazane orzeczenia Sądu Najwyższego zostały wydane w konkretnych sprawach i tylko w odniesieniu do tych spraw były wiążące. Orzeczenia te nie stanowią w polskim systemie prawa źródeł prawa.

Tak więc interpretacja art. 81 § 1 k.p. w zasadzie należy do pracodawcy. Nic także nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca na zasadzie uprzywilejowania pracownika, w ramach wynagrodzenia ustalonego w art. 81 § 1 k.p., wypłacił nauczycielowi wszystkie przysługujące mu składniki wynagrodzenia za okres przestoju.

Moje stanowisko

Moim zdaniem, jeżeli nauczyciel pracował zdalnie, to przysługuje mu takie samo wynagrodzenie, jakie otrzymałby gdyby w tym czasie normalnie pracował.

{ 1 komentarz… przeczytaj go poniżej albo dodaj swój }

Beata 17 września, 2020 o 21:21

Pani Karolino,w mojej szkole(SOSW) nie wypłacono nam dodatku za warunki szkodliwe i uciążliwe za czas pracy zdalnej. Z tego co czytam w Pani poście było to bezprawne. Oczywiście nikt nie pytał nas o zgodę na zmianę warunków placowych. Nie podpisywaliśmy żadnych dokumentów. Czy mamy podstawę prawną o domaganie się od Organu Prowadzącego zwrotu niewypłaconych dodatków.

Odpowiedz

Dodaj komentarz

Na blogu jest wiele artykułów, w których dzielę się swoją wiedzą bezpłatnie.

Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej, napisz do mnie :)

Przedstaw mi swój problem, a ja zaproponuję, co możemy wspólnie w tej sprawie zrobić i ile będzie kosztować moja praca.

Twoje dane osobowe będą przetwarzane przez KANCELARIA ADWOKATA I RADCY PRAWNEGO Rafała Bednarczyka w celu obsługi komentarzy. Szczegóły: polityka prywatności.

Poprzedni wpis:

Następny wpis: