Coraz większymi krokami zbliża się 8 kwietnia, na który Związki Zawodowe – Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Forum Związków Zawodowych zapowiedziały Ogólnopolski Strajk w Oświacie. Do strajku przystąpili zarówno pracownicy pedagogiczni (nauczyciele oraz specjaliści), jak również pracownicy administracji i obsługi.

Należy się zastanowić, czym tak naprawdę ten strajk skutkuje dla nauczycieli.

Do współpracy przy napisaniu tego artykułu zaprosiłam aplikant adwokacką Małgorzatę Sikorską z Warszawy – nauczyciela nauczania zintegrowanego (tak, nauczyciele bywają czasem prawnikami 🙂 albo prawnicy nauczycielami 🙂 ) oraz prawnika 🙂 .

Odpowiadamy więc na najbardziej wątpliwe pytania 🙂 Może łatwiej będzie Tobie podjąć decyzję czy strajkować czy nie ? Jeśli oczywiście decyzji tej już nie podjąłeś.

Pamiętaj – na pewno strajk musi być legalny 🙂

Czy nauczycielowi grożą jakieś konsekwencje prawne za udział w strajku ?

Odpowiadając na to pytanie należy wyjść od art. 18 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, zgodnie z którym udział w strajku jest dobrowolny.

Oznacza to, że decyzja o przystąpieniu do strajku jest autonomiczną decyzją nauczyciela. Niedozwolone jest więc jakiekolwiek wpływanie na nauczyciela, a przede wszystkim zmuszanie go do zaniechania wzięcia udziału w strajku lub też narzucanie na niego obowiązku pracy, który uniemożliwiałby wzięcie w nim udziału.

Pamiętaj, że każdy nauczyciel ma prawo do strajku.

Czy, aby przystąpić do strajku trzeba być członkiem Związku Zawodowego?

Przede wszystkim prawo to nie jest ograniczone np. przynależnością do związku zawodowego, np. ZNP. Niezależnie od tego czy nauczyciel jest zrzeszony w ZZ czy nie, ma prawo przyłączyć się do strajku i zabronione jest jakiekolwiek wpływanie na jego decyzję.

W strajku ma prawo uczestniczyć również nauczyciel, który np. nie brał wcześniej udziału w głosowaniu dotyczącym tego strajku, jak też również i ten, który wcześniej opowiedział się przeciwko strajkowi.[1]

Musisz wiedzieć, że działania zmierzające do wywarcia presji na nauczycielu w celu jego rezygnacji ze strajku są nielegalne, karalne i podlegają karze grzywny lub karze ograniczenia wolności.[2]

Sprzeczne z prawem jest np. prowadzenie z nauczycielami rozmów ostrzegawczych, w których grozi się im jakimikolwiek konsekwencjami wzięcia udziału w legalnym strajku. Za skrajną postać takich nielegalnych działań należy uznać np. grożenie nauczycielowi zwolnieniem dyscyplinarnym z tego powodu, że bierze on udział w strajku.[3]

Oczywiście branie udziału w legalnym strajku nie może być podstawą do wypowiedzenia z nauczycielem umowy o pracę, zwłaszcza w trybie dyscyplinarnym. Niezgodne z prawem jest również grożenie nauczycielowi, że w przypadku wzięcia przez niego udziału w legalnym strajku, zostanie wobec niego np. wymierzona jakakolwiek kara dyscyplinarna (upomnienie, nagana, nagana z wpisem do akt, itd.).

Jednocześnie należy zaakcentować, że nauczyciel biorący udział w strajku zobowiązany jest do pozostawania w szkole (ale już nie wykonywania pracy) w czasie swoich zajęć.

Związek Nauczycielstwa Polskiego na swojej stronie internetowej[4]wskazał, że będzie zawiadamiał o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w każdym przypadku przeszkadzania w strajku – a więc także w przypadku jakiegokolwiek wpływania na nauczyciela, aby ten zrezygnował z wzięcia udziału w strajku.

Z kolei, jak donoszą ogólnopolskie media, Państwowa Inspekcja Pracy ma dokonać sprawdzenia legalności strajku. Istnieją bowiem przypuszczenia, że nie wszyscy dyrektorzy szkół, w których dojdzie do strajku, powiadomili Państwową Inspekcję Pracy o pozostawaniu w sporze z pracownikami (nauczycielami). Dyrektor danej placówki ma bowiem obowiązek zawiadomienia okręgowego inspektora pracy o powstałym sporze.[5] Niedopełnienie powyższego obowiązku nie tylko powoduje możliwość nałożenia na dyrektora takiej placówki kary grzywny lub ograniczenia wolności, ale sprawia także że strajk jest nielegalny.

Co w sytuacji wzięcia udziału w strajku który okaże się nielegalny?

Konsekwencje wzięcia udziału w nielegalnym strajku mogą ponieść nauczyciele. Chcę, abyś był/a na to przygotowany/a.

W niektórych przypadkach, zachowanie takie może zostać zakwalifikowane jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, a więc zakończyć się karą dyscyplinarną. Jak wiesz, nauczyciela dyscyplinarnie zwolnić nie można, jednak może grozić mu postępowanie porządkowe lub dyscyplinarne przed Komisją Dyscyplinarną. Należy jednak zauważyć, że – w przypadku osób, które po prostu biernie biorą udział w strajku – tak się może stać tylko wtedy, kiedy: po pierwsze, nauczyciel miał pełną świadomość tego, że strajk jest nielegalny oraz po drugie, będą kontynuowali branie udziału w strajku pomimo otrzymywanych wezwań do jego zaniechania i ostrzeżeń.

Oczywistym jest, że pracownicy zazwyczaj nie wiedzą czy strajk został zorganizowany w sposób całkowicie legalny czy nie.

Więc w razie wątpliwości, to Tobie trzeba będzie udowodnić, że wiedziałeś, że strajk jest nielegalny. Poza tym, dyrektor powinien Ciebie wezwać do zakończenia nielegalnego strajku. Istotna jest też autentyczna wiedza, a nie sama możliwość jej pozyskania. Nie należy obawiać się argumentu, iż nauczyciel mógł wiedzieć o tym że strajk jest nielegalny, czy też ze bez trudu mógł się z tym zapoznać. Istotne jest bowiem to, co wiedział, a nie to, co mógł wiedzieć.

Przy okazji wskazać należy, iż nauczyciel o nielegalności strajku powinien dowiedzieć się od przeprowadzającego go związku zawodowego ZNP, nie zaś od dyrekcji szkoły. To właśnie na ZNP ciąży obowiązek poinformowania o nielegalności strajku.

Czy za czas strajku przysługuje nauczycielowi wynagrodzenie ?

Niestety może tak być, że nie 🙁 

Zgodnie z art. 23 ust. 2 zd.1 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych: „W okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.”

Oznacza to, że niestety, nauczyciel nie ma prawa do wynagrodzenia za czas udziału w strajku. Zachowuje jednak w tym czasie prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a więc przykładowo: zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński, opiekuńczy, zasiłek wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne.

Jedynym co nie przysługuje nauczycielowi za czas udziału w strajku jest wynagrodzenia z tytułu świadczonej pracy. W tym czasie bowiem pracy nie świadczysz.

Brak prawa do wynagrodzenia dotyczy zarówno wynagrodzenia zasadniczego, jak i dodatków, przy czym nie wpływa na wysokość (nie pomniejsza) dodatku stażowego oraz premii jubileuszowej. [8]

Czy nauczycielowi grożą jakieś konsekwencje prawne za nie wzięcie udziału w strajku ?

Jak napisałyśmy wyżej, udział nauczyciela w strajku ma charakter dobrowolny. Oznacza to, że nikt nie może wpływać na to czy nauczyciel weźmie udział w strajku czy też nie. Zabronione jest jakiekolwiek wyciąganie konsekwencji wobec nauczyciela z tego powodu, niezależnie od tego czy wziął, czy też nie wziął, udziału w strajku.

Zakaz wywierania presji na nauczycielu w tym zakresie dotyczy zarówno pracodawcy, jak i organizatora strajku, a więc Związków Zawodowych. Oznacza to np., że nawet nauczyciel zrzeszony w Związku Nauczycielstwa Polskiego nie jest zobowiązany do brania udziału w strajku a ZNP nie może np. grozić nauczycielowi pozbawieniem członkostwa w takim wypadku.

Całkowicie niedopuszczalne jest zastosowanie wobec nauczyciela jakichkolwiek kar dyscyplinarnych, czy też zwolnienia, za nieprzystąpienie do strajku lub też brak udziału w nim.

Nauczyciel, który nie bierze udziału w strajku musi wykazywać chęć podjęcia pracy, nawet jeżeli – z przyczyn od niego niezależnych – wykonywanie tejże pracy jest niemożliwe. Tylko bowiem, w przypadku wykazywania takiej woli uzyskuje on wynagrodzenie za czas strajku. Należne jemu wynagrodzenie wynosi wówczas 60% jego wynagrodzenia (według stawki zaszeregowania) i należne jest z tzw. przestoju. To sytuacja, w której pracownik gotowy jest do świadczenia pracy, ale np. nie ma z kim pracować, bo rodzice postanowili dzieci zostawić w domu.

Szkoła strajkuje! Czyli co zrobić, kiedy nie można dzieci wysłać do szkoły?

Przeczytaj o tym tutaj, na blogu Pani Mecenas Ireny Pacholewskiej-Urgacz.

Otagowane jako: adwokat Gdańsk prawo oświatowe, co zrobić, gdy nauczyciele strajkują, nauczyciel a strajk, prawnik od oświaty Gdańsk, prawnik prawo oświatowe, strajk w oświacie, strajk w szkole